Εχθές μετά το Σχολείο Διατροφής μια από της μαθήτριες με πλησίασε για να μου πει πώς νιώθει διαρκώς κουρασμένη. Σκέφτηκα λοιπόν να γράψω ένα μικρό άρθρο για ένα μεγάλο θέμα που πολλοί από εμάς βιώνουμε καθημερινά, το αίσθημα μόνιμης κόπωσης.

Οι αιτίες μπορεί να είναι πολλές, ωστόσο πριν τις αναλύσουμε ας εξηγήσουμε τι εννοούμε όταν μιλάμε για κόπωση. Με τον όρο αυτό εννοούμε οποιαδήποτε κατάσταση ήπιας ή έντονης αδυναμίας, ατονία και γενικευμένη κούραση, έλλειψη ενέργειας ή και διάθεσης να φέρουμε εις πέρας τις καθημερινές μας υποχρεώσεις και να χαρούμε τη ζωή.

Στο σημείο αυτό να πούμε πως δεν αναφερόμαστε σε περιπτώσεις κόπωσης που οφείλονται σε χρόνια σοβαρή ασθένεια (διαβήτης, νεφροπάθειες κτλ), σε χρήση φαρμακευτικής αγωγής (αντικαταθληπτικά, αντισταμινικά κτλ) και σε ψυχογενή αίτια (κατάθλιψη, διαταραχές κτλ).

Τι μπορεί λοιπόν να δημιουργήσει ατονία και έλλειψη ενέργειας σε ένα κατά τ’ άλλα υγιές άτομο; Παρακάτω κάποιες από τις αιτίες που ίσως αφορούν την περίπτωσή σας

Έλλειψη ποιοτικού ύπνου

Κοιμόμαστε αρκετά;  κοιμόμαστε καλά; κοιμόμαστε τις σωστές ώρες;

Σύμφωνα με σημαντικούς οργανισμούς μελέτης του ύπνου οι ενήλικες χρειάζονται κατά μέσω όρο εφτά ώρες ύπνου. Ο ύπνος μας, προκειμένου να είναι ποιοτικός και αναζωογονητικός, πρέπει να είναι συνεχής, όχι διακοπτόμενος και να ακολουθεί την φυσική πορεία του ήλιου. Με αυτό εννοούμε πώς κοιμόμαστε σχετικά νωρίς και ξυπνάμε τις πρώτες πρωινές ώρες.

Για να βελτιώσετε τον ύπνο σας, πέστε για ύπνο περίπου την ίδια ώρα κάθε μέρα, προτιμήστε πριν κοιμηθείτε να διαβάσετε ένα βιβλίο ή να ακούσετε μουσική αντί να δείτε κάτι στο κινητό ή την τηλεόραση και όποτε είναι δυνατό αφήστε το φως του πρωινού να σας ξυπνήσει φυσικά  και ήπια.

Έλλειψη στοιχείων

Αν ο ύπνος είναι σχετικά καλός ωστόσο και πάλι είμαστε συχνά κουρασμένοι είναι καλό να δούμε τι γίνεται με τα επίπεδα βιταμινών και ανόργανων στοιχείων με μια αιματολογική εξέταση. Ας ελέγξουμε λοιπόν τα εξής:

• Σίδηρο
• Βιταμίνη Β12
• Βιταμίνη D3
• Φολικό οξύ
• Ηλεκτρολύτες (νάτριο, κάλιο, μαγνήσιο)

Αν οι εξετάσεις δείχνουν έλλειψη σε κάποιο από τα παραπάνω ξεκινήστε με το αντίστοιχο διατροφικό συμπλήρωμα προκειμένου να αναστρέψετε τη κατάσταση.

Ορμονικές ανισορροπίες

Αν οι εξετάσεις δεν φανερώσουν κάποια έλλειψη ενδέχεται να αισθανόμαστε κόπωση λόγω προβλημάτων στην ικανότητα ορισμένων αδένων να δουλέψουν σωστά.

Η ατονία είναι συχνό σύμπτωμα υπό- ή υπέρ- θυρεοειδισμού. Ελέγχουμε λοιπόν την λειτουργία του θυρεοειδούς μας αδένα για να διαπιστώσουμε αν όλα δουλεύουν σωστά. Αν φανεί πρόβλημα ξεκινήστε την αγωγή που θα σας υποδείξει ο γιατρός σας.

Ένας ακόμα σύστημα που δημιουργεί κόπωση όταν υπολειτουργεί είναι τα επινεφρίδια. Αυτά είναι υπεύθυνα για την παραγωγή κορτιζόλης. Η κορτιζόλη είναι η ορμόνη της εγρήγορσης. Κουρασμένα επινεφρίδια παράγουν μειωμένα επίπεδα κορτιζόλης και εμείς βιώνουμε μειωμένη εγρήγορση και άρα ατονία. Ανάμεσα στις αιτίες που ταλαιπωρούν τα επινεφρίδια μας κάνοντας τα να υπολειτουργούν είναι το χρόνιο στρες, η έλλειψη ποιοτικής ανάπαυλας και η άσκοπη και συχνή χρήση διεγερτικών ή εθιστικών ουσιών (καφές, ζάχαρη, τσιγάρο κτλ). Μειώστε την κατανάλωση τέτοιων ουσιών, αναζητήστε ποιοτική βοήθεια για την διαχείριση του στρες, βρείτε χρόνο για ουσιαστική ξεκούραση και χαλάρωση.

Υπερδραστήριο ανοσοποιητικό

Πολλές φορές όταν είμαστε άρρωστοι νιώθουμε κομμένοι και κατατονικοί. Αυτό γιατί το σώμα διοχετεύει την ενέργεια του όχι σε δράση και εγρήγορση αλλά σε άμυνα. Κάποιες φορές το σώμα μπορεί να είναι σε αυτή την κατάσταση χωρίς να έχουμε κάποιο έντονο σύμπτωμα που θα μας “κρεβατώσει”. Συχνά αυτές οι ασυμπτωματικές καταστάσεις είναι σχεδόν μόνιμες. Χρόνια φλεγμονή και υπερδραστηριότητα του ανοσοποιητικού δημιουργεί ατονία και μπορεί να οφείλεται σε αλλεργίες, δυσανεξίες σε τρόφιμα, υπερβολική κατανάλωση Ω6 λιπαρών οξέων και επεξεργασμένων τροφών ή σε παρουσία κάποιου αυτονάνοσου. Αποφύγετε κατανάλωση τροφών και ουσιών που σας ερεθίζουν και αμβλύνετε τις συνέπειες κάποιου αυτοάνοσου νοσήματος με το να φροντίσετε καλύτερα το πεπτικό σας σύστημα. Δοκιμάστε για ένα διάστημα να αποφύγετε τη λακτόζη, πειραματιστείτε με την απουσία γλουτένης από το διαιτολόγιό σας, μειώστε ή αποκλείστε εντελώς τα συσκευασμένα τρόφιμα.

Διαταραγμένη εντερική χλωρίδα

Το έντερό μας αποτελεί τόπο διαμονής πληθώρας μικροβίων. Κάποια από αυτά είναι ευεργετικά και χρήσιμα, άλλα είναι ωφελιμιστικά και κακόβουλα. Τα τελευταία κλέβουν την ενέργεια που προορίζεται για τον οργανισμό μας και παράλληλα παράγουν τοξικές ουσίες που κουράζουν το σύστημά μας προκειμένου να τις μεταβολίσει. Η διατροφή μας επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το ποια μικρόβια θα επικρατήσουν στην εντερική μας χλωρίδα.

Βοηθάμε τα καλά βακτήρια να υπερισχύσουν με τα να τρώμε φυσικές τροφές (φρέσκα λαχανικά, φυσικό γιαούρτι κτλ), ενώ παράλληλα στερούμε από τα κακά την ενέργεια που έχουν ανάγκη για να ευδοκιμήσουν με το να αποφεύγουμε τροφές πλούσιες σε σάκχαρα και εύπεπτους υδατάνθρακες (γλυκά, ψωμιά, σφολιατοειδή, αναψυκτικά, χυμούς κτλ).

Υποθρεψία

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ ότι μπορεί να τρώτε όλες τις απαραίτητες θερμίδες αλλά να μη τρέφεστε αρκετά; Ο οργανισμός δεν χρειάζεται μόνο ενέργεια για να λειτουργήσει, έχει ανάγκη και από θρεπτικά. Παραπάνω θίξαμε τη σημασία των μικροθρεπτικών και πως η έλλειψη σε κάποιες βιταμίνες και ανόργανα στοιχεία μπορεί να προκαλέσει κόπωση. Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για τα μακροθρεπτικά. Τρώμε αρκετή πρωτεΐνη μέσα στη μέρα; Τρώμε αρκετά θρεπτικά λιπαρά; Μήπως η διατροφή μας βασίζεται κατά βάση σε φτωχούς διαθρεπτικά υδατάνθρακες και άδειες θερμίδες;

Αν βρισκόμαστε στην τελευταία περίπτωση το σώμα μας στερείται πολύ βασικών θρεπτικών στοιχείων και ενδέχεται να υποφέρει από διαρκή σκαμπανεβάσματα στα επίπεδα γλυκόζης του αίματος. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως μέσα στη μέρα νιώθουμε εντάξει μόνο αμέσως μετά το γεύμα και ύστερα νιώθουμε κατατονικοί. Αναζητούμε πάλι φαγητό, συχνά πλούσιο σε υδατάνθρακες, για να “στυλώσουμε”…

Μη στερήστε το φαγητό σας! Αποφύγετε φτωχές άδειες τροφές (τυρόπιτες, σάντουιτς, κριτσίνια κτλ). Αντίθετα, επιλέξτε να αφιερώσετε χρόνο και ενέργεια για ισορροπημένα γεύματα πλούσια σε πρωτεΐνη, θρεπτικά λιπαρά, φυτικές ίνες. Αν είστε χορτοφάγος ή vegan αναρωτηθείτε αν τρέφεστε σωστά κι αν καλύπτεται τα θρεπτικά που προσφέρουν το κρέας, το ψάρι και τα γαλακτοκομικά με άλλους τρόπους.

Εν κατακλήδι

Η μόνιμη κόπωση μπορεί να έχει πολλές αιτίες. Συχνά οι αιτίες αυτές συμβαίνουν ταυτόχρονα και δρουν προσθετικά στο να αισθανόμαστε διαρκώς πεσμένοι και άτονοι.

Το σώμα μας είναι φτιαγμένο για να αντέχει και να είναι δραστήριο.

Αν διαπιστώνετε πως η ενέργεια σας δεν είναι όπως ήταν κάποτε ή όπως θα θέλατε αναρωτηθείτε με βάση τα παραπάνω τι μπορεί να συμβαίνει. Ελέγξτε με τις απαραίτητες εξετάσεις την κατάσταση και δοκιμάστε να υιοθετήσετε νέες συνήθειες που βοηθούν τον οργανισμό να ανακάμψει  και να λειτουργήσει στο μέγιστο.